เพ็ญสุภา สุขคตะ  รูปลักษณ์ความเชื่อ แม่ธรณี ในรัฐฉานและล้านนา  เนื้อ Jาแกะ เก่าๆแห่งๆ ยากที่จะหา มาสเตอร์พีซ เครื่องรางชิ้นเดียว ยากที่จะหา ขนาดพกพา การทำรูปเคารพ “พระแม่ธรณีบีบมวยผม” ในวัฒนธรรมกลุ่มชน “ไท” เผ่าต่างๆ ทางตอนเหนือสุดของสยามคือกลุ่มล้านนา รวมไปถึงเขตรัฐฉานของพม่าแถวเมืองเชียงตุง เมืองยองนั้น มีรูปลักษณ์และความเชื่อที่แปลกออกไปจากคติการสร้าง “พระแม่ธรณี” (บ้างเรียก “แม่พระธรณี” แต่ชาวล้านนาเรียก “แม่ธรณี” หรือ “นางธรณี”) ผิกแผกแตกต่างไปจากทางสยามพอสมควรครับผม
มีการจัดวางแม่ธรณีในซุ้มอาคารเคียงข้างกับเทวดาหรือที่ชาวล้านนาเรียกว่า เทวปุต-เทวตา อื่นๆ ยิ่งในรัฐฉานพบว่ามีการนำรูป “นัต” (ชาวไทยยุคหลังเรียกขานกันแบบผิดๆ ว่า “เทพทันใจ”) มาวางคู่กับแม่ธรณีอีกด้วย ก่อนที่จะวิเคราะห์ถึงมุมมองอันแตกต่างระหว่างสองแนวคิดสยาม-ล้านนาต่อพระแม่ธรณีว่าเป็นอย่างไรนั้น จำเป็นต้องศึกษาถึงปูมหลังของประวัติการสร้างพระแม่ธรณีในงานพุทธศิลป์ตั้งแต่ยุคแรกสุดก่อน ในแผ่นดินล้านนาค้นพบคัมภีร์ปฐมสมโพธิ์เช่นกัน แม้จะพบเพียง 9 ปริเฉทก็ตาม เนื่องจากมีอายุเก่าแก่กว่าของสยามถึง 260 ปี คือแต่งในปี พ.ศ.2128 เป็นผลงานการรจนาของพระสุวรรณรังษี พระภิกษุชาวเชียงใหม่ (ต่อมาดำรงตำแหน่งพระสังฆราชที่เมืองเวียงจันทน์) คัมภีร์ดังกล่าวพบที่วัดพระธาตุแก่งสร้อย จังหวัดตาก ซึ่งปฐมสมโพธิกถาฉบับล้านนาน่าจะมีอายุร่วมสมัยกับชินมหานิทานกถาของอยุธยา
พระแม่ธรณี" เป็นเทพมารดาแห่งโลก เพราะเป็นผู้ที่มีคุณต่อสรรพชีวิตบนโลก
การบูชาพระแม่ธรณี ก็จะมี บทสวดพระแม่ธรณี และ คาถาพระแม่ธรณี
การบูชาแม่พระธรณี ตั้งนะโม 3 จบ ว่า พุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณ แล้วว่า "อิติปิโสภะคะวาสะวาอะระหัง สุคะโตสวาหะ" 3 จบ แล้วสวดต่อด้วย "ตัสสาเกษีสะโต ยะถาคงคา โสตังปะวัตตันติ มาระเสนา ปฏิฐาตุง อาสักโภนโต ปะลายิงสุปาริมานานุภาเวนะมาระ เสนาปะราชิตาทิโส ทิสัง ปะลายันติ วิทังเสนติอะเสสะโต" อย่างน้อย 3 จบ แต่ถ้าจะให้ดีต้อง 21 จบ เพราะกำลังของ แม่พระธรณี คือ 21
คาถาบทสวดพระแม่ธรณี นี้ใช้ได้ตามอธิษฐาน ทำน้ำมนต์แก้คุณเสนียด หรือถ้ามีศัตรูให้เขียนชื่อนำแม่ธรณีทับไว้ แล้วอธิษฐานให้อภัยต่อกัน สวดให้ครบ 7 วัน ฝ่ายตรงข้ามจะแพ้ภัยตัวเองไป ที่สำคัญต้องไม่จองเวรต่อกันครับผม
พระแม่ธรณี ล้านนาหล่อโบราณล้านนาหล่อโบราณยุคนางกวักล้านนา หายามกมากครับ