สืบเนื่องจากพี่ชายที่ผมนับถือ ได้ย้ายไปปฏิบัติราชการที่ จ.แม่ฮ่องสอน และได้เที่ยวทำบุญตามวัดต่างๆในจังหวัดแม่ฮ่องสอน วันหนึ่งได้ไปจังหวัดเชียงใหม่ ขากลับมาเส้นปาย ได้แวะที่วัดพระธาตุจอมแจ้ง เพราะอยากจะมาไหว้หลายครั้งแล้วไม่ได้มา 

 

ในวันนั้นได้พบกับท่านบุญรอด สิริปัญโญ ท่านได้เล่าให้ฟังว่า เดิมเมื่อตอนปลายปี ๕๔ ได้มีลูกศิษย์รับจะมาถวายปัจจัยช่วยบูรณะพระธาตุ พอดีเกิดเหตุการณ์น้ำท่วมที่กรุงเทพ ทำให้มีปัจจัยมาถวายบูรณะพระธาตุน้อย ความตั้งใจท่านอยากจะหุ้มทองจังโกและปิดทองคำเปลวพระธาตุ ได้ใช้ช่างจากวัดพระบาทห้วยต้ม ลำพูนมาปิดทองจังโก และขาดปัจจัยเป็นจำนวนมาก 

 

จึงเกิดศรัทธา อยากร่วมถวายปัจจัยในการบูรณะพระธาตุ จึงมอบพระที่เก็บสะสม  เพื่อนำมาให้ร่วมทำบุญโดยการประมูล โดย รายได้ทุกบาททุกสตางค์ จะขอมอบให้วัดพระธาตุจอมแจ้ง อ.ปาย นำไปใช้ในการบูรณะพระธาตุน้อย ต่อไปครับ

 

วัดพระธาตุจอมแจ้ง เดิมชื่อว่า วัดท่าแพม มีพระเจดีย์โบราณตั้งอยู่บนเนินเขา พระธาตุองค์นี้เป็นพระธาตุองค์เก่าแก่ที่มีความศักดิ์สิทธิ์มาก มีอายุประมาณมิได้ ภายในบรรจุพระเกศาธาตุขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า หรือที่เรียกว่า “พระบรมสารีริกธาตุ” เป็นที่เคารพสักการะของชุมชนในท้องถิ่น มีงานประเพณี นมัสการ และสรงน้ำกันทุกปีหลายชั่วอายุคนมาแล้ว มีชาวบ้านหมู่บ้านท่าแพม ซึ่งตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของวัดอยู่ติดกับแม่น้ำแพมมาบำเพ็ญกุศลและทำนุบำรุงวัดมาโดยตลอด

 

ต่อมาสมัยรัชกาลที่ ๕ ที่บ้านท่าแพมนี้ได้เกิดโรคห่า (อหิวาตกโรค) ขึ้นมีผู้คนล้มตาย ไปเป็นจำนวนมาก ตายวันละหลายๆ ศพ ที่ยังมีชีวิตอยู่ก็พากันหนีไปอยู่ที่อื่นหมด จนบ้านท่าแพมกลางเป็นหมู่บ้านที่ร้างไป สันนิษฐานว่าพระเณร ทั้งหลายก็คงพากันหนีตามพวกชาวบ้านไปด้วย วัดท่าแพมก็เลยกลายเป็นวัดร้างหาพระเณรอยู่มิได้ แต่งานประเพณีนมัสการสรงน้ำพระเจดีย์ (ทางภาคเหนือเรียกว่าพระธาตุ)นั้น ยังคงมีทุกๆปี ตลอดมามิได้ขาดจนถึงปัจจุบันนี้

 

ในอดีตกาลวัดแห่งนี้จะมีเหล่าฤาษีมาบำเพ็ญพรตอยู่เสมอ เมื่อวัดร้างไปแล้ว วัตถุโบราณต่างๆ มีพระพุทธรูปจำนวนมากก็ถูกขนย้ายไปไว้ที่อื่นจนหมดสิ้น มิหนำซ้ำยังมีผู้ร้ายไม่ทราบจำนวนได้พากันมาเจาะทำลายพระเจดีย์ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ เพื่อค้นหาสมบัติ แต่ไม่สามารถนำสิ่งของมีค่าใดๆ ไปได้ เนื่องจากเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ด้วยอานุภาพพระรัตนตรัยเทพ พรหมปักรักษาอยู่

 

ปีพ.ศ. ๒๔๗๔ ครูบาศรีวิชัย(นักบุญแห่งล้านนาไทย) ได้มาบูรณะสร้างพระเจดีย์องค์ใหม่คร่อมองค์เดิมเข้าไว้ (องค์เดิมมีรูปทรงแบบพม่า) องค์ที่สร้างคร่อมไว้ขณะนี้มีรูปทรงแบบล้านนาไทยเป็นองค์พระเจดีย์ ที่มีความสวยงามมากองค์หนึ่ง เมื่อองค์หลวงพ่อครูบาศรีวิชัยได้พัฒนาแล้ว ก็ได้มอบให้ลูกศิษย์องค์หนึ่งมีชื่อว่า “ครูบาปัญญา” ไม่ทราบนามสกุลและฉายา เป็นเจ้าอาวาสปกครองวัดสืบมาเรียกชื่อวัดเสียใหม่ว่า “วัดพระธาตุจอมแจ้ง” ตามชาวบ้านที่ชอบเรียกกัน เพราะมีพระธาตุอยู่ที่วัด “(ส่วนคำว่า จอม แปลว่า ที่สูง ส่วนคำว่า แจ้ง แปลว่า สว่าง)”

ต่อมา เมื่อครูบาศรีวิชัยมรณภาพไปวัดพระธาตุจอมแจ้งแห่งนี้ก็ได้ทรุดโทรม กลายเป็นวัดร้างเหลือแต่วิหารเก่า ๆ และพระธาตุเจดีย์เก่าๆแค่องค์เดียว 

 

ในปี ๒๕๒๓ พระอาจารย์สิงห์ วิสุทโธ(นามสกุลเดิม หมื่นบุญตัน) หรือตุ๊พ่อมหาสิงห์ วัดพระพุทธบาทถ้ำป่าไผ่ อ.ลี้ จ.ลำพูน ได้มาบูรณะพระธาตุเจดีย์แห่งนี้ขึ้นมาใหม่ และสร้างโบสถ์วิหารไว้ ท่านได้เป็นเจ้าอาวาสสืบมาจนถึงพ.ศ. ๒๕๒๗ จึงได้จาริกไปสร้างวัดพระพุทธบาทถ้ำป่าไผ่ และได้เป็นเจ้าอาวาสอยู่ที่นั่นจนปัจจุบัน

 

ปีพ.ศ.๒๕๒๗ หลวงพ่อจ่าสุริน สุจิตโต(นามสกุลเดิมทุนยี่) ได้เกษียณอายุราชการได้บวชเป็นเจ้าอาวาสสืบมาจนถึงมรณภาพในปี ๒๕๔๐

 

ปีพ.ศ.๒๕๔๑ พระประพันธ์ มหาปัญโญ เป็นเจ้าอาวาสสืบมาจนถึงต้นปี ๒๕๕๑ ได้ขอลากลับภูมิลำเนาเดิม

 

ปัจจุบัน พระบุญรอด สิริปัญโญ ซึ่งเป็นลูกศิษย์ของตุ๊พ่อมหาสิงห์ ได้มาทำหน้าที่รักษาการเจ้าอาวาส ตั้งแต่วันที่ ๕ กรกฎาคม ๒๕๕๑

 

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก : http://www.baanjomyut.com/travel/maehongson/in_pai_9.html